Çayırhan Termik Santralı ve maden sahalarının özelleştirme kararına karşı dün sabah 08.00 vardiyasında 500 maden işçisi yeraltına indi ve kendilerini oraya kapattı. Talepleri karşılanana kadar direneceklerini söyleyen madencilere arkadaşları dışarda destek verdi.
AKP’nin satmak istediği Çayırhan Termik Santrali’nde işçiler eyleme geçti. Ankara’nın Nallıhan ilçesinde bulunan maden sahalarının özelleştirme kararına karşı çıkan 500 emekçi, sabah 08.00 vardiyasında madene indi ve kendilerini yeraltına kapattı.
Madenciler yeraltından bir mesaj gönderdi. Yaklaşık 2 aydır satışın yapılmaması için mücadele verdiklerini ifade eden işçiler, “Yaklaşık 25 yıldır bu işi yapıyoruz. Devletimiz için bugüne kadar gereken ne varsa yaptık, görevimizi alnımızın akıyla yerine getirdik. Son teklif tarihi olan 4 Aralık Madenciler Günü’nde varlık satışına hayır diyoruz” dedi.
TKİ iştiraki Kömür İşletmeleri A.Ş.’de çalışmaktan memnun olduklarını dile getiren işçiler, şunları söyledi: “İçerdeki bizler, dışarıdaki ailelerimizle birlikte gerekirse açlık grevine gideceğiz, yer altında mücadeleye devam edeceğiz.”
AÇLIK GREVİNE BAŞLAYACAKLAR
Özelleştirme alanındaki termik santralde 1300’ü madende ve 700’ü santralde olmak üzere toplam 2 bin işçi çalışıyor. Örgütlü oldukları Türkiye Maden İşçileri Sendikası (Türkiye Maden-İş) aracılığıyla taleplerini ileten işçiler, maden sahasının devlet tarafından işletilmeye devam etmesini istiyor. İşsiz kalma tehlikesine karşı eyleme geçen madenciler, talepleri karşılanana kadar eylemlerini sürdürecek ve talepleri karşılanmazsa 2 gün sonra açlık grevine başlayacak. Özelleştirme kararından vazgeçilmesi gerektiğini vurgulayan Türkiye Maden-İş Orta Anadolu Şube Başkanı Talih Kocabıyık, “Neden vazgeçilmesi gerektiğini, sebeplerini kalem kalem anlattık fakat 1 buçuk ayı aşkın süredir bize olumlu bir dönüş yapılmadı” ifadelerini kullandı.
Ailelerin yer üstünde, madencilerin yer altında direnişi sürdüreceğini belirten Kocabıyık, “Arkadaşlarımızın her biri haklı mücadelelerinde kararlılar. Talepler karşılanmazsa yarın sonra açlık grevine başlayacaklar. Derdimiz de talebimiz de belli. Maden tarafı Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ), santral tarafı ise Elektrik Üretim A.Ş. tarafından işletilsin ve kâr payı devletimize kalsın. Burası kârlı bir işletme, neden devlet eliyle işletilmesin? Neden özele veriliyor” diye konuştu.
ZARAR ETMESİ MÜMKÜN DEĞİL
Çayırhan Termik Santralı’na ilişkin bir açıklama da CHP Ankara Milletvekili Tekin Bingöl’den geldi. Santralın geçmişte Ciner Holding’e verildiğini kaydeden Bingöl, şunları aktardı: “Ciner Holding süre dolunca buradan ayrılıyor. İşte ilginçlik burada başlıyor. Buraya 100 milyon liralık bir yenilenme çalışması yapılıyor ve bu devletin kasasından çıkıyor. Bu masrafın ardından da özelleştirilmeye çıkarılıyor. İdarenin yayınladığı metinde 100 milyonluk bir masrafın yapıldığı çok net bir şekilde gözüküyor. Daha ilginci, yine Özelleştirme İdaresi’nin bir tespiti var ki bu akıllara zarar. Orada diyor ki, ‘Yapısal olarak Türkiye’nin en iyi kömür sahası.’ Yani buranın zarar etmesi söz konusu değil.”
HEM İÇERİDE HEM DIŞARIDA
Madende olmayan işçiler ise dışarıdan arkadaşlarına destek veriyor. Maden ocağı kapısında ateş yakarak ısınan madenciler endişelerini ve taleplerini ANKA Haber Ajansı’na aktardı.
Erdem Özkurt, 16 yıldır madencilik yaptığını vurguladığı konuşmasında hükümetin varlık satışından geri adım atması gerektiğini belirterek şöyle konuştu: “Eyleme gündüz vardiyasında çalışan arkadaşlarımız başladı. Gece vardiyasında çalışan arkadaşlarımız gündüz vardiyasındaki arkadaşlara destek olmak için madende kalmaya devam ettiler. Şu an burada hem yer üstünde hem yer altında çalışan arkadaşlarımız var. Özelleştiği zaman bütün çalışan arkadaşlarınızın korkuları mevcut haklarından feragat edecek olmaları. İşten çıkartılmayla baş başa kalmaları. Bazı arkadaşlarımız lojmanda kalıyor, orada kalan arkadaşlarımızın lojmanlarından çıkartılabilirler. Eylem bir sonuç alıncaya kadar devam edecek. Hükümetimizin sadece bu varlık satışından geri adım atmasını istiyoruz. Yani tek talebimiz bu.”
∗∗∗
ŞARTNAMEDE GÜVENCE YOK
Geçtiğimiz günlerde ihaleye girmeyi düşünen şirketlere gizlilik sözleşmesi imzalatılarak verilen şartnamede yer alan belirsizlikler ortaya çıkmıştı. Şartnamenin 17. maddesinde yalnızca kamu çalışanı statüsünde olan personelin Özelleştirme Kanunu kapsamında diğer kamu kurumlarına yerleştirileceği, diğer personellerin bu kapsamın dışında olduğu belirtilmişti. Fakat ne santralda ne de madende kamu işçisi statüsünde çalışan işçi bulunuyor. Özelleştirmenin ardından 2 binin üzerinde işçi hukuken işsiz kalacak. İhaleyi kazanacak şirket Santralin 3’te 2’sini aldığı gibi, 2059 yılına kadar linyit madenlerinin işletmesini de cebine koyacak.
∗∗∗
ÖZELLEŞME ÖLÜM DEMEK
Kamuya ait madenler özelleştirildikten sonra toplu işçi katliamları ve hak gasplarıyla gündeme geldi. 13 Mayıs 2014’te 301 madencinin yaşamını yitirdiği Soma’daki maden işletmesi, 2006 yılında ilk defa özelleştirildiğinde Park Teknik’e verildi. Park Teknik, “İleride telafisi mümkün olmayan olayların çıkma ve yangın ihtimaline karşı” ihaleyi geri verdi. 2009’da Soma AŞ’ye üretilen kömürün tamamının alınması (rödovans sistemi) garantisiyle devredilmişti. 22 Kasım 2013’te 18 işçinin yaşamını yitirdiği Ermenek’teki maden ocağı da katliamdan 1.5 yıl önce rödovans sistemi ile Has Şekerler Madencilik Şirketine devredilmişti.
∗∗∗
BURAYA NASIL GELİNDİ?
• EÜAŞ’a ait Çayırhan Termik Santrali ve santral kullanımındaki araziler, maden sahaları, ruhsatlar ve taşınır mallar bütünüyle 2021 yılında özelleştirme kapsam ve programına alındı. Santralın, “varlık satışı” yöntemi ile EÜAŞ adına kayıtlı ruhsatların ve bu ruhsatların kapsadığı maden sahalarının ise “işletme hakkının verilmesi” yöntemi ile özelleştirilmesine karar verildi.
• 12 Kasım 2021 tarihinde Resmi Gazete’de AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan karar ile özelleştirme işlemlerinin 31 Aralık 2025’e kadar tamamlanması öngörülüyordu.
• Türkiye’de işletmesi özel sektöre devredilecek olan ilk termik elektrik santralı olan Çayırhan’ın özelleştirilmesine ilişkin ihale duyurusu ise 17 Eylül’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’ndan yapılan duyuruya göre, son teklif verme süresi 4 Aralık olan özelleştirme için ihale şartnamesi ve tanıtım dokümanı bedeli 200 bin lira, geçici teminat bedeli 150 milyon lira olarak belirlendi.
• İhale, birden fazla teklif sahibinden kapalı zarfla teklif almak ve görüşmeler yapmak suretiyle “pazarlık” usulü ile gerçekleştirilecek. Pazarlık görüşmelerine devam edilen teklif sahiplerinin katılımıyla yapılacak açık artırmayla ihale sonuçlandırılacak. İhaleye yalnızca tüzel kişiler ve Ortak Girişim Grupları (OGG) katılabilecek. Özelleştirme işlemleri; her türlü vergi, resim, harç ve KDV’den muaf olacak.
HER ŞEYİ SATACAKLAR
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçe görüşmelerinde sunum yapan Bakan Alparslan Bayraktar yeni özelleştirmeler yapılacağını söylemişti. Bakan Bauraktar “Enerjide reform lazım” ifadeleriyle EUAŞ, BOTAŞ, TPAO, TEİAŞ ve ETİ MADEN işletmelerinin yanı sıra; Kapulukaya, Kesikköprü, Yüreğir, Seyhan 2, Koyulhisar, Çamlıgöze ve Gaziler gibi 7 hidroelektrik santralinin(HES) özelleştirileceğini duyurmuştu.
Kaynak BG
