ABD ve İran, “nükleer müzakerelere” bugün başlıyor. Umman’ın başkenti Maskat’ta yapılacak görüşmelerde, İran’ın nükleer programından vazgeçmesi karşılığında ekonomik yaptırımların hafifletilmesi hedefleniyor.
Beyaz Saray’daki ilk döneminde ABD Başkanı Donald Trump, Washington ve Tahran arasında daha önce yapılan anlaşmadan çekilmişti. Maskat’taki görüşmeler Trump’ın anlaşmadan çekildiği 2018’den beri iki ülke arasında en üst düzey diyalog olacak.
Görüşmelere Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi başkanlık edecek. Toplantıların nasıl gerçekleşeceği ise henüz net değil. ABD doğrudan müzakere isterken İran arabulucular üzerinden diyalog yürütmek istiyor.
İran resmi haber ajansı Tasnim’e göre toplantı, öğleden sonra Umman Dışişleri Bakanı Bedr bin Hamed el-Busaidi’nin arabuluculuğunda yapılacak.
Trump bir anlaşmaya ulaşılamaması halinde, İran’ı “askeri müdahalede bulunmakla” tehdit ediyor. Görüşmelerin başlamasına saatler kala yaptığı açıklamada “İran’ın harika, mutlu bir ülke olmasını istiyorum” diyen Trump, daha önce diyalog sürecinin başarısızlıkla sonuçlanması ihtimali üzerine, “Eğer askeri müdahale gerekirse biz de askeri müdahalede bulunacağız” ifadelerini kullanmıştı.
ABD “sivil nükleere” de karşı
İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in danışmanı Ali Şemhani, Tahran’ın “gerçek ve adil bir anlaşma” peşinde olduğunu ve “önemli ve uygulanabilir tekliflerin hazırlandığını” dile getirdi. Toplantıların başlamasından kısa süre önce yaptığı açıklamada Şemhani “eğer ABD iyi niyetli davranırsa” uzlaşı sürecinin sorunsuz ilerleyeceğini belirtti.
ABD İran’ın nükleer silah geliştirmesini önlemek istiyor. Trump’ın çekildiği 2015 tarihli anlaşma İran’ın nükleer silah geliştirmesini imkansızlaştırırken nükleer teknolojisinin sivil amaçlı kullanımına izin veriyordu.
Witkoff bugünkü görüşme öncesi Wall Street Journal (WSJ) gazetesine verdiği mülakatta, bu sefer taleplerinin İran’ın nükleer programından “tamamen” vazgeçmesini içerdiğini ancak uzlaşıya da açık olduklarını kaydetti.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEA) göre İran yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 274 kilo uranyuma sahip. Bunun nükleer silah yapımı için gerekli yüzde 90 düzeyine yakın olduğu belirtiliyor.
“İran için öncelik rejimin geleceği”
Tahran-Washington arasındaki diyalog sürecini haber ajansı AFP‘ye değerlendiren Fransa’nın saygın üniversitelerinden Sciences Po’dan Ortadoğu uzmanı Karim Bitar, görüşmelerin “yalnızca nükleer programa odaklanmayacağını” ifade etti. Bitar’a göre ABD’nin bir hedefi de İran’ı bölgedeki milis güçlere verdiği desteği sonlandırmaya ikna etmek.
Bitar, İran açısından ise önemli olanın rejimin hayatta kalması olduğunu ifade ediyor. “Tek ve en öncelikli mesele rejimin hayatta kalması” diyen Bitar, yaptırımların hafifletilmesiyle İran’daki zorlu ekonomik koşulların iyileşeceği, bunun da ciddi şekilde halk desteğini kaybeden rejime nefes aldıracağı görüşünde.
DW
